Çanakkale Kara Savaşları’nın 110’uncu yıl dönümü sebebiyle Çanakkale Şehitler Abidesi’nde düzenlenen tören yoğun bir katılımla gerçekleşti. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Birleşik Krallık Kraliyet Prensesi 2’nci Elizabeth’in kızı Prenses Anne ve Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, törenin açılış konuşmalarını gerçekleştirdi. Törene Türkiye’nin yanı sıra 14 ülkeden temsilciler katıldı.
Törende; Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, günün anlam ve önemini belirten bir konuşma yaparken, İtilaf Devletleri adına Birleşik Krallık Kraliyet Prensesi Anne, Türkiye Cumhuriyeti adına ise Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı bir konuşma gerçekleştirdi.
Çanakkale Kara Savaşları’nın 110. Yıl dönümü dolayısıyla, Çanakkale Şehitler Abidesi’nde gerçekleşen törene, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı’nın yanı sıra; Birleşik Krallık Kraliyet Prensesi 2’nci Elizabeth’in kızı Prenses Anne, Avustralya Genel Valisi Samantha Mostyn, Britanya Kraliyet Ailesi Sir Timothy James Hamilton Laurence, Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon, Çanakkale Valisi Doç. Dr. Ömer Toraman, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Avustralya Büyükelçisi Miles Armitage, KKTC Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Mustafa Lakadamyalı, Fransa Türkiye Büyükelçisi Isabelle Dumont, Birleşik Krallık Türkiye Büyükelçisi Jill Morris, Kanada Türkiye Büyükelçisi Kevin Hamilton, Yeni Zelanda Türkiye Büyükelçisi Greg Lewis, Britanya Kraliyet Donanması Sir 1SL Ben Key, Hindistan Türkiye Büyükelçisi Muktesh Pardeshi, Yeni Zelanda Genelkurmay Başkanı Air Marshal Tony Davies, 2'nci Kolordu Komutanı Tümgeneral Rasim Yaldız, Avusturya Türkiye Büyükelçisi Gabriele Juen, Avustralya Deniz Kuvvetleri Komutanı Mark Hammond, İrlanda Türkiye Büyükelçisi Clare Brosnan, Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cüneyt Erenoğlu ve Pakistan Savunma Ataşesi Brig General Imran Noor gibi çok sayıda Türk ve yabancı temsilci ile şehit yakınları, gaziler ve sivil toplum kuruluşları katıldı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Numan Kurtulmuş ve Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler de törene yazılı mesaj iletti.
Çanakkale Kara Savaşları’nın 110. Yılı için Şehitler Abidesi’nde düzenlenen tören, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı'nın anıta ay yıldız motifli çelengi bırakmasıyla başladı. Program; Saygı duruşunda bulunulması ve tören kıtası tarafından saygı atışı yapılmasının ardından İstiklal Marşı eşliğinde Türk Bayrağı’nın göndere çekilmesiyle devam etti. Konuşmaların ardından törende, Kur'an-ı Kerim Tilaveti ve dua okundu. Resmi geçit töreni gerçekleştirildi ve şehitliklere karanfil bırakıldı. Tören muhteşem SoloTürk gösterisi ile son buldu.
“O büyük insanları unutmadık ve asla unutmayacağız”
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, yaptığı konuşmada, “Çanakkale’de büyük ve parlak bir zafer kazanarak Çanakkale’yi geçilmez yapan kahraman Mehmetçiklerimizi rahmetle ve hayırla yâd ediyorum. Mukaddes ruhları şâd olsun. Ayrıca, 110 yıl önce bu topraklarda ülkeleri için savaşan askerleri, hayatlarını burada kaybedip bu toprakların ebedi sakinleri olan ve Mehmetçikle koyun koyuna ve huzur içinde yatan itilaf devletleri askerlerini de saygı ile hatırlıyor ve saygı ile anıyorum” dedi.
Türk milleti için çok müstesna ve çok kıymetli bir alanda tören yapıldığını hatırlatan Kaşdemir, “110 yıl önce, kıyametin koptuğu bu topraklarda, Mehmetçik sıradağlar gibi durmuş, kendisinden fiziki olarak kat kat üstün güçlere karşı vatanını aslanlar gibi savunmuş, milletinin varlığı, vatanının bağımsızlığı ve kutsal değerlerine olan bağlılığı için canını hiçe saymış, denizden de karadan da havadan da Çanakkale’yi geçilmez yapmıştır.
Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bu topraklarda bir güneş gibi doğmuş ve milletimizin kalbindeki yerini almıştır. Binlerce Mehmetçik, sessiz ve mütevazi yaşamlarını, en sevdiklerini bırakarak Çanakkale’ye gelmiş, burada vatan savunmasında aslan kesilmiş, Çanakkale’yi geçilmez yapıp büyük bir zafer kazandıktan sonra sessiz ve mütevazı yaşamlarına geri dönmüştür. Bu topraklar için toprağa düşüp, şehit olanların ise son cümleleri ‘Vatan Sağolsun’ olmuştur.
O civanmert neferler, vatan ve millet görevlerini fazlasıyla yerine getirip kalbimizdeki ve tarihteki en müstesna yerlerini almışlardır. Bugün vatanın sağ olan evlatları, Onları o büyük kahramanları hayırla ve şükranla yâd etmektedir. Çanakkale’nin bütün komutanları da kahramanca harp etmiş, Mehmetçiği çok iyi sevk ve idare etmiş, askerlerinin hep önünde olmuşlar ve askerlerine moral ve cesaret vermişlerdir” ifadelerini kullandı.
Kaşdemir sözlerine şöyle devam etti: “Mustafa Kemal’in parlak zekâsı, cesareti, azmi ve liderliği burada ortaya çıkmış ve Türk Milleti aradığı liderini Çanakkale’de bulmuş ve bu topraklarda başlayan yolculuk, zorlu savaşlardan sonra Cumhuriyetimizle taçlanmıştır. Çanakkale’yi geçilmez yapanları, bu toprakları bize vatan yapanları, Cumhuriyetimizi kuranları saygı ve şükran duygularımızla anıyoruz. O büyük insanları unutmadık ve asla unutmayacağız.”
110 yıl önce büyük savaşlara, kan ve gözyaşlarına sahne olan bu toprakların, şimdi huzurun ve barışın diyarı olduğunu belirten Kaşdemir, “Bu güzel toprakların üstünde şimdi barış rüzgârları esmekte, Çanakkale Boğazı özgürce akıp gitmektedir. Bu topraklar için toprağa düşen şehitlerimiz, bu toprakların bağrında yattığı gibi, yabancı ülkelerin hayatlarını kaybeden askerleri de bu toprakların sevgi ve huzur dolu bağrında yatmaktadırlar. Mehmetçikle koyun koyunadırlar. Onlar da bu toprakların ebedi sakinleridirler. Bu toprakların altında kefensiz yatan şehitlerimizi ve kahraman gazilerimizi rahmetle ve minnetle anıyoruz. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü ve silah arkadaşlarını saygı ile anıyor, hayırla yâd ediyoruz” açıklamalarında bulundu.
“Hatıralarının asla solmamasını sağlamak hepimizin ortak sorumluluğudur”
Birleşik Krallık Kraliyet Prensesi Anne ise, kendisine gösterilen son derece nazik ve sıcak karşılama için Türkiye halkına teşekkür ederek başladığı konuşmasına şöyle devam etti: “Yüz on yıl önceki bu acımasız seferde her tarafta tanık olunan hizmet ve fedakârlıkları anarken, Türk dostlarımızla birlikte eski İtilaf Güçlerini temsil etmek üzere bugün karşınızda bulunmak yüce ve anlamlı bir onurdur. Bugün, Türkiye ve eski Osmanlı İmparatorluğu'ndan, Birleşik Krallık ve İrlanda'dan, Avustralya, Yeni Zelanda, bölünmemiş Hindistan ve diğer İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinden, Fransa ve denizaşırı topraklarından, seferin uzun süren acıları sırasında ölen ya da yaralanan tüm cesur ruhları selamlıyoruz. Bu büyük çatışmanın gazileri yıllar geçtikçe hayatlarını kaybederken, onların hatıralarının asla solmamasını sağlamak hepimizin ortak sorumluluğudur.”
“İngiliz Milletler Topluluğu Savaş Mezarları Komisyonu Başkanı olarak, bu tarihi alanların korunması için Türk dostlarımızla el ele vererek bu muhteşem yarımadada yürütülen çalışmaları görmekten memnuniyet duyuyorum” diyen Prenses Anne, “Şehitlerin anısını yaşatmak için yapılan çalışmaları takdirle karşılıyorum. Geçmişten aldığımız derslerle birlikte bu anma bayrağını gelecek nesillere aktarma görevimiz var. Hep birlikte savaşanları onurlandırmalı ve gelecekte savaşmaya daha az ihtiyaç duyulacak daha iyi bir dünya için birlikte çaba göstermeliyiz.
Gelibolu harekâtı sırasında tüm tarafların yaşadığı acı, kayıp ve ıstırap hayal bile edilemezdi. Bununla birlikte, yüz on yıl önce kum ve çamurda yaşanan çaresizlikten kayda değer olumlu sonuçlar çıktığını gördük. Karşıt taraflarda savaşmış olsak da bugün burada güvenilir dostlar ve NATO müttefikleri olarak bulunuyoruz. Gerçekten de bu dikkate değer ve memnuniyet verici uzlaşma, Türkiye'nin 1952 yılında bağımsız ve egemen bir cumhuriyet olarak NATO'ya katılmasıyla, nispeten kısa bir nesil içinde gerçekleşmiştir” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan bir cumhuriyet olduğunu belirten Prenses Anne, “Genç Mustafa Kemal’in hem seçkin bir cephe komutanı olarak referanslarını parlattığı hem de kahramanlık konusunda ün kazandığı yer Gelibolu cephesiydi. Buradaki deneyimi onu hem askeri bir lider hem de bir devlet adamı olarak şekillendirmiştir. 1934 yılında söylediği ölümsüz sözler bu kavramı mükemmel bir şekilde somutlaştırmaktadır:
‘Sizler, Mehmetçiklerle yan yana koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve rahat uyuyacaklardır. Onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra, artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.’ Bu topraklarda yaşanan çetin savaşların yerini kalıcı dostluklara ve güçlü ittifaklara bırakmasını sağlayan bu gibi sözleri geleceğe taşımalıyız. Bugün burada temsil edilen tüm uluslara en içten saygılarımı sunuyorum. Eski İtilaf Devletleri adına Gelibolu'nun anısını ve birlikte geleceğimizi selamlıyorum” dedi.
“Çanakkale, Türk milletinin asla boyun eğmediğini gösteren bir dönüm noktasıdır”
Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı törende yaptığı konuşmada, “Bugün burada, Türk milletinin kahramanlık ve fedakârlıkla yazdığı büyük bir destanı, Çanakkale Zaferi’nin 110. yıldönümünü anmak üzere bir araya gelmiş bulunuyoruz. Tarihin en zorlu sınavlarından biri olan Çanakkale’de 110 yıl önce karşı karşıya gelen milletlerin, ‘dünün hasımları, bugünün dostları’ anlayışıyla burada bir araya gelmesi, barışın ve ortak insanlık değerlerinin en anlamlı ifadesidir. Çanakkale, sadece askeri bir başarı değil; bir milletin bağımsızlık tutkusunun, vatan sevgisinin ve hür yaşama iradesinin abideleştiği bir yerdir. Bu topraklarda toprağa düşen her bir Mehmetçik, bugün sahip olduğumuz özgürlük ve onurun temelini atmıştır. Bu vesileyle, bizleri bu şanlı zafere ulaştıran tüm şehitlerimizi ve gazilerimizi rahmetle, minnetle ve hürmetle yâd ediyorum” dedi.
Çanakkale’nin yalnızca bir cephe hattı değil, bir dirilişin, bir direnişin ve bir varoluş mücadelesinin adı olduğunu vurgulayan Yazgı, “Seddülbahir’de, Arıburnu’nda, Conkbayırı’nda Mehmetçik sadece düşmana değil, emperyalizme, sömürüye ve tahakküme karşı da savaştı” diye konuştu.
Bugün hâlâ aynı ruhu taşıdığımızdan bahseden Yazgı, “Çanakkale, Türk milletinin tarih boyunca nice badireler atlattığını ama asla boyun eğmediğini gösteren bir dönüm noktasıdır.
Dün Çanakkale’de toprağını canıyla savunan bu millet, bugün de yerli ve millî savunma sanayii atılımlarıyla aynı ruhu yaşatmaktadır. Kendi tankını, uçağını, gemisini, silahını üreten bir Türkiye; sadece bölgesel değil, küresel ölçekte barışın teminatı olma yolunda ilerlemektedir.
Bugün de dünyanın birçok yerinde, mazlumlar aynı zulme direnmekte; kendi Çanakkalelerini yaşamaktadır. Filistin’de çoğunluğu çocuk binlerce insan şehit olurken, insanlık suskun; kadim şehirler yakılırken, vicdanlar sessiz kalmaktadır.
Bugün burada sadece bir zaferi değil; bir ahlakı, bir duruşu, bir medeniyet anlayışını anıyoruz. Çanakkale, Türk milletinin tarih boyunca taşıdığı adalet duygusunun, barış arzusunun ve insanlık onuruna duyduğu saygının da simgesidir. Bu vesileyle başta Anafartalar Kahramanı, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere; bu toprakları bize emanet eden tüm şehit ve gazilerimizi rahmetle, minnetle anıyor; barışın, adaletin ve insanlık onurunun egemen olduğu bir dünya dileğiyle sözlerime son verirken, hepinizi saygıyla selamlıyorum” dedi.
Program bittikten sonra protokol, Fransız Mezarlığı’ndaki törene katıldı. Daha sonra ise İngiliz Milletler Topluluğu ve İrlanda töreni düzenlendi.
